کتیبه سنگی

آشنایی با کتیبه سنگی 

کتیبه که در فارسی به آن سنگ نوشته گفته می‌‌شود و در معنای لغوی همان حکاکی‌های روی سنگ هستند. در گذشته برای شرح وقایع تاریخی از این لوح‌ها استفاده می‌شد. مانند کتیبه آشور، کتیبه داریوش هخامنشی و غیره. آن کنده‌کاری یا نوشته شده باشد. معمولاً کتیبه به نوشته‌ای اطلاق می‌شود که بر روی سنگ، در حاشیهٔ سردرِ ساختمان‌ها یا گوشه‌های پارچه‌های خاص نظیر پرده، سفره، و بیرق یا بر صفحه‌های کتاب نگارش می‌یابد.

امروزه کتیبه‌های سنگی به عنوان یکی از زیباترین تزیین‌ها در نمای بیرونی ساختمان ها و همچنین سر در منازل مورد استفاده قرار می‌گیرد. ترکیب کتیبه‌های ایرانی اسلامی که به عنوان نماد معماری ماست، امروزه بسیار پرکاربرد است.

کاربرد کتیبه‌های سنگی ساختمانی

کتیبه‌ها در نمای ساختمان‌ها استفاده می‌شوند. همچنین بعنوان یک تابلو و عنصر زینت بخش بر روی دیوارهای داخلی یا سر در منازل می‌باشند. در نمای کلاسیک که به آن نمای رومی نیز گفته می شود یکی از عناصر اصلی به‌کار رفته کتیبه‌های سنگی هستند.

 کتیبه‌ها در دو نوع وجود دارند:

•  کتیبه‌های نوشتاری
•  کتیبه‌های طرح‌دار

 در برخی موارد از ترکیب هر دو استفاده می‌شود.

کتیبه‌های نوشتاری که به‌وفور استفاده می‌شود. معمولا آیات و اشعار بسیار معروف و رایج می‌باشند. نوشته‌هایی که بسیار استفاده می‌شوند. مانند ذکر بسم الله، ذکر صلوات، آیه شریفه و ان یکاد و چهار قل و غیره می‌باشد. همچنین نمونه اشعار معروفی مانند شعر بنی آدم و غیره از جمله کتیبه های سنگ نوشته می‌باشند.

طرح‌هایی که بر روی کتیبه‌ها استفاده می‌شود به دو صورت می‌باشد.

1. جنبه تزئینی داشته و طرح‌هایی با ساختار هندسی دارند.
2. طرح‌های خاص و سفارشی مانند لوگو یا آرم سازمان، پلاک مجتمع مسکونی و غیره می‌باشند.

بررسی ویژگی‌های طرح‌های روی کتیبه

همان‌طور که گفته شد از کتیبه‌ها به عنوان یک تزیین در سر در منازل استفاده می‌شوند. جنس این کتیبه‌ها می‌تواند سنگ تراورتن، مرمریت، گرانیت، اونیکس، ترامیت باشد. گاهی نیز از سنگ‌های مهمتری مانند سنگ مرمر، آنتیک، گیوتین و اسلب است. 

از ویژگی‌های مهم کتیبه‌ها ساختار هندسی آن‌ها می‌باشد. این ساختار شامل حرکات جهت‌دار، صاف، مستقیم، خط‌های کشیده طولانی بر روی آن‌ها است. از فاکتورهای کیفی مهم دیگر می‌توان به برخی از کاربردهای اساسی آن توجه نمود. از جمله ترکيب و تلفيق شدن آن با نقوش هندسي، حروف متغیر و اندازه‌های آن حروف، هندسه به کار رفته شده، کشیدگی شکل حروف و کلمات و نیز به ضخامت حروف کلمات می‌توان اشاره نمود. یکی دیگر از خصوصیات قابل توجه این کتیبه‌ها دامنه خلاقيت و تنوع آن در خطوط استفاده شده می‌باشد که می‌توان برای مثال از خطوط بنّايي، گُل‌دار و نیز گره دار نام برد.

چه تفاوتی بین کتیبه سنگی و تابلو سنگ وجود دارد؟

عموما به دلیل شباهتی که در این دو وجود دارد آنها را یکسان می‌دانند اما از بسیاری جنبه‌ها با هم متفاوت هستند. تابلو سنگ‌ها به‌صورت نقاشی و طرح یک شی یا یک مورد خاص هستند که با نوشته و طرح‌های کتیبه‌ها متمایز می‌باشند. مثلا تابلو سنگ‌ها می‌تواند در برگیرنده نقاشی خاصی مانند حیوان، یک منظره زیبا یا شخصیتی معروف باشند. در صورتی که کتیبه‌های سنگی عموما نوشته‌ها و یا طرح‌هایی ریاضی‌گونه بر روی سنگ‌ها هستند.